Kâtib Çelebi’nin Keşfü’z Zunûn‘da kaydettiği bin üç yüzden fazla tarih kitabı, Müslümanların bu ilmi ne kadar ileri götürdüklerini göstermesine karşın, tarih düşüncesi ve usûlüne dair çok az şey yazılmış görünmektedir. Bu konuda eser ortaya koyan başlıca isimler şunlardır: İbnü’n - Nedim, İbn Haldûn, Kâfiyeci, Sehâvi, Suyutî, Kâtib Çelebi, Taşköprüzâde Ahmed Efendi, M. Şemseddin Günatay, Fuat Sezgin, Abdülazîzed-Dûrî. Bu eserde bu isimlerin dördü -İbn Hâldun, Kâfiyeci, Sehâvi ve Suyûtî- üzerine durulmuş; düşünceleri ve eserleri, "İslam düşüncesinde tarih tasavvuru ve usûlü" konusu etrafında tahlil edilmiştir. Üç bölümden oluşan kitabın birinci ve ikinci bölümlerinde, iki önemli isim -İbn Hâldun ve Kâfiyeci- etrafında geliştirilen tahlil ve tesbitlerle, konu temele oturtulmuştur. Üçündü bölümde dört önemli metne yer verilerek konunun anlaşmasına çalışılmıştır. Eserde Batı tarih düşünceleri metodolojilerine de atıflar yapılarak, "Ana Hatlarıyla Batı Tarih Felsefesi" isimli makâle ile kısmî mukayese yoluna gidilmiştir.